Views: 5 Barreessaa: Gulaalaa Saayitii Yeroo maxxansi: 2023-04-27 Ka'umsa: Bakka
Pilaastikoonni meeshaalee sinteetikii poliimaroota bocaafi bifa adda addaatiin bocamuu danda’an irraa hojjetamanidha. Isaanis salphaa, yeroo dheeraa kan qabaniifi hojiiwwan balʼaa kan qabani dha. Barbaachisummaan pilaastikii waggoota kurnan darban keessa sababa baay’ee fi baasii xiqqaa ta’uu isaatiin haalaan guddateera.
Seenaan pilaastikii bara durii irraa kan jalqabe yoo ta’u, yeroo poliimaroonni uumamaa kan akka laastikaa fi sheelaak itti fayyadaman. Pilaastikiin sinteetikii jalqabaa, Bakelite, bara 1907tti Leo Baekeland tiin kalaqame. Ergasii misoomni pilaastikii dabalee meeshaalee haaraa amaloota adda ta’an akka uumaman taasiseera.
Pilaastikoonni bakka gurguddoo sadiitti ramadamuu danda’u: teermoopilaastikii, pilaastikii teermooseetti, fi pilaastikii baayoo-diigamuu danda’u.
Teermoopilaastikiin pilaastikii caasaa keemikaalaa isaanii osoo hin jijjiirin yeroo dachaa baay’ee baqfamuu fi haaromfamuu danda’aniidha. Oomisha guyyaa guyyaa keessatti yeroo baay’ee kan itti fayyadaman yoo ta’u, salphaatti deebi’anii fayyadamuu ni danda’u. Gosoonni teermoopilaastikii baay’inaan mul’atan keessaa muraasni:
Polyethylene pilaastikii baay’ee kan ta’ee fi industirii paakeejii, ijaarsaa fi konkolaataa keessatti bal’inaan itti fayyadamudha. Ulfaatina salphaa, cimaa fi jiidhinaafi keemikaala kan dandamatudha.
Polypropylene pilaastikii cimaa fi yeroo dheeraa kan ta’ee fi oomisha qaphxii nyaataa, huccuu fi meeshaalee yaalaa keessatti yeroo baay’ee itti fayyadamudha. Ulfaatina salphaa fi jiidhina, keemikaalaa fi ho’a kan dandamatudha.
poliiviiniilii kilooraayidii, akkasumas . PVC Plastic Sheet , pilaastikii baay'ee fayyadamuu danda'u yoo ta'u, hojiiwwan adda addaa keessatti, pilaambaa fi elektirikii irraa kaasee hanga meeshaalee yaalaa fi uffataatti. Innis cimaa, salphaa fi jiidhinaafi keemikaala kan dandamatudha.
Poolistaayiriin pilaastikii salphaa ta’ee fi meeshaalee nyaataa, insulaashinii fi meeshaa nyaataa yeroo tokkotti gatamu keessatti yeroo baay’ee itti fayyadamnudha. Haa ta’u malee, biyyoodhaan kan manca’u waan hin taaneef, rakkoo faalama pilaastikiitiif gumaachuu, manca’uuf waggoota dhibbaan lakkaa’aman fudhachuu danda’a. Waggoota dhiyoo asitti meeshaalee naannoodhaaf mijatoo ta’an kanneen akka pilaastika baayoo-diigamuu danda’anii fi oomishaalee waraqaatiin bakka buusuuf dhiibbaan uumameera.
Pilaastikoonni ho’a teermoosee ta’an pilaastikoota erga fayyee ykn ho’ifamanii booda dhaabbataadhaan jabaatanii dha. Erga kaa’amanii booda baala’uu ykn haaromfamuu hin danda’an. Gosoonni pilaastikoota ho’a termosetting baay’inaan mul’atan keessaa muraasni:
Reezinoonni feenooliik yeroo baay’ee qaamolee elektirikii, lamineetotaa fi qophee oomishuuf itti fayyadamu. Isaanis ho’a kan dandamatu, kan jabaa fi amaloota elektirikii gaarii kan qabani dha.
Reezinoonni yuuriyaa-foormaaldehaydii maxxansituu, huccuu fi particleboard oomishuuf gargaaru. Isaanis yeroo dheeraaf kan turanii fi ho’aa fi keemikaala kan dandamanidha.
Reezinoonni epooksii fayyadama adda addaa keessatti, maxxansituu fi qola irraa kaasee hanga elektirooniksii fi aerospace. Isaanis ciccimoo, yeroo dheeraaf kan turani fi qabeenya maxxanuu gaarii kan qabani dha.
Pilaastikoonni baayoo-diigamuu danda’an maaykiroo-orgaanizimootaan gara kompaawundoota uumamaatti caccabuu waan danda’aniif naannoodhaaf mijatoo akka ta’an taasisa. Gosoonni pilaastikoota baayoo-diigamuu danda’an baay’inaan mul’atan keessaa muraasni:
Pilaastikoonni istaarjii irratti hundaa’an qabeenya haaromfamuu danda’u kan akka boqqolloo ykn boqqolloo irraa kan hojjetamanidha. Isaanis biyyoodhaan kan manca’anii fi hojiiwwan hedduu kan qaban yoo ta’u, paakeejii irraa kaasee hanga meeshaa nyaataa yeroo tokkotti gatamutti.
Pilaastikoonni seeloosa irratti hundaa’an meeshaalee biqiltootaa kan akka suufii ykn paalpii mukaa irraa kan hojjetamanidha. Isaanis biyyoodhaan kan manca’an yoo ta’u, meeshaalee nyaataa fi meeshaalee yaalaa keessatti fayyadamuu ni danda’u.
Pilaastikoonni asiidii poliilaastikii (PLA) qabeenya haaromfamuu danda’u kan akka boqqolloo ykn qamadii irraa kan hojjetamanidha. Isaanis biyyoodhaan kan manca’an yoo ta’u, qaphxii irraa kaasee hanga huccuutti fayyadamuu ni danda’u.
Pilaastikoonni hojii adda addaa keessatti kan fayyadaman sababa baay’ee fi bu’a qabeessummaa isaanii irraa kan ka’edha. Fayyadama pilaastikoota baay’inaan hojjetaman keessaa muraasni:
Pilaastikoonni meeshaalee nyaataa fi dhugaatii, boorsaa fi meeshaalee marfamanii jiran dabalatee paakeejii keessatti yeroo baay’ee itti fayyadamu.
Pilaastikoonni ijaarsa keessatti kan itti fayyadaman insulaashinii, fooqii fi tuubooti.
Pilaastikoonni industirii konkolaataa keessatti qaamolee akka daashboordii, baampaarotaa fi upholstery tiif fayyadamu.
Pilaastikoonni meeshaalee akka siriinjii, kateeterii fi implaantiidhaaf dirree yaalaa keessatti fayyadamu.
Pilaastikoonni qaamolee akka keesii, walqabsiistotaa fi gabatee sarkiyuutii elektirooniksii keessatti fayyadamu.
Pilaastikoonni faayidaa fi miidhaa qaba. Faayidaa pilaastikii keessaa muraasni kanneen akka:
Baasiin bu’a qabeessa ta’a .
Ulfaatina salphaa .
kan yeroo dheeraa turu .
Faayidaalee hedduutti kan madaqu
salphaatti bocaafi bifa adda addaatiin bocamuu danda’a .
Deebi'ee fayyadamuun ni danda'ama .
Baayiyoobidoo hin mancaane .
Yeroo ho’ifamu ykn gubatu keemikaala miidhaa geessisu gadi lakkisuu danda’a .
Yoo sirnaan hin gatamne faalamaaf gumaachuu danda'a .
Dhiibbaan naannoo pilaastikoonni balfa pilaastikii bakka kuufamaafi galaana keessatti kuufamuun yaaddoo guddaa ta’eera. Faalamni pilaastikii bineensota bosonaa fi sirna ikoo naannoo miidhuu kan danda’u yoo ta’u, manca’uuf waggoota dhibbaan lakkaa’aman fudhachuu danda’a. Deebi’anii fayyadamuun dhiibbaa naannoo pilaastikoota hir’isuuf karaa tokko yoo ta’u, garuu yeroo tokko tokko qofa kan danda’amudha. Pilaastikoonni biyyoodhaan manca’an rakkoo faalama pilaastikiif furmaata abdachiisaa ta’e ni dhiyeessu.
Pilaastikoonni sababa baay’ee fi bu’a qabeessummaa isaanii irraa kan ka’e jireenya keenyaaf murteessaa ta’aniiru. Gosoota pilaastikii adda addaa fi iyyannoo isaanii hubachuun waa’ee itti fayyadama isaanii murtoo sirrii ta’e gochuuf nu gargaaruu danda’a. Pilaastikoonni faayidaa kan qaban yoo ta’u, hanqina naannoos qabu. Misoomni pilaastikoota baayoo-diigamuu danda’an rakkoo faalama pilaastikiif furmaata abdachiisaa ta’e dhiyeessa.
